2011 Egzamin

Zadanie 1

Niech \(b_r (n,k)\) oznacza liczbę \(n\)-permutacji o \(k\) cyklach, w których wszystkie liczby \(1,2,…,r\) są w jednym cyklu. Udowodnij, że dla \(n \geq r\) mamy:

\[\sum\limits\_{k=1}^n b\_r (n,k) x^k = (r-1)! \frac{x^\overline{n}}{(x+1)^\overline{r-1} }\]

WSKAZÓWKA: Indukcja.

Rozwiązanie

Indukcję będziemy robili po n. Wykorzystamy poniższą obserwację: $$ b_r (n+1,k) = n b_r(n,k) + b_r(n,k-1) $$ Rozpatrzmy permutacje \(n+1\) elementowe. Permutacji, w których liczba \(n+1\) jest sama w cyklu jest \(b_r (n,k-1)\). Permutacji, w których ta liczba jest w innym cyklu jest \(n b_r (n,k) \), ponieważ liczba ta mogła zostać dostawiona po prawej od dowolnego elementu w kanonicznym zapisie cyklowym (czyli takim, w którym każdy cykl zapisujemy tak, aby najmniejszy element był pierwszy oraz sortujemy cykle po pierwszym elemencie rosnąco).

Dla \(n=1\) zauważamy, że musi być \(r=1\) i wtedy zdanie jest prawdziwe w oczywisty sposób. Teraz załóżmy, że teza jest prawdziwa dla pewnego \(n\), udowodnę, że jest także prawdziwa dla \(n+1\). $$ \sum\limits_{k=1}^{n+1} b_r (n+1,k) x^k = \\ n \sum\limits_{k=1}^{n+1} b_r (n,k) x^k + \sum\limits_{k=1}^{n+1} b_r (n,k-1) x^k = \\ n \sum\limits_{k=1}^{n} b_r (n,k) x^k + \sum\limits_{k=0}^{n} b_r(n,k)x^{k+1} = \\ n \sum\limits_{k=1}^{n} b_r (n,k) x^k + x \sum\limits_{k=1}^{n} b_r(n,k)x^{k} = \\ (n+x) (r-1)! \frac{x^\overline{n}}{(x+1)^\overline{r-1}} = \\ (r-1)! \frac{x^\overline{n+1}}{(x+1)^\overline{r-1}} $$ Pierwsza równość została otrzymana poprzez zastosowanie obserwacji. Druga poprzez usunięcie wyrazu zerowego z pierwszej sumy oraz przeindeksowanie drugiej. Trzecia poprzez wyrzucenie zerowego wyrazu z drugiej sumy. Kolejne równości to zastosowanie założenia indukcyjnego i proste rachunki na silniach.


Zadanie 2

Znajdź największą potęgę dwójki, która dzieli \(3^{2^k} -1\).

Rozwiązanie

Rozwiązanie jest dostępne na stronie Wakacji z Matematyką Dyskretną w serwisie wikidot.com .


Zadanie 3

Kolorujemy wierzchołki czworościanu foremnego z użyciem 3 kolorów, a krawędzie z użyciem 2 kolorów. Oblicz, na ile istotnie różnych sposobów można to zrobić, jeśli utożsamiamy takie kolorowania, że jedno przechodzi na drugie przy pewnym obrocie czworościanu w \(\Bbb{R}^3 \).

Rozwiązanie

Grupa obrotów czworościanu foremnego zawiera 12 elementów - identyczność, po 2 obroty (w prawo i w lewo) przy osiach przechodzących przez wybrany wierzchołek i środek podstawy \(2\cdot 4\), i po 1 obrocie dla osi przechodzącej przez środki przeciwległych krawędzi \(1\cdot 3\). (Dokładniej obroty można zobaczyć tutaj).

Dla każdego obrotu chcemy policzyć liczbę punktów stałych, to jest takie kolorowanie wierzchołków i krawędzi, które po zastosowaniu obrotu pozostaje niezmienione (tj. dla przykładu krawędź \(a\), która po obrocie przechodzi na miejsce krawędzi \(b\), powinna mieć taki sam kolor jak krawędź \(b\)). Dzięki temu, po zastosowaniu Lematu Burnside'a, będziemy w stanie wyznaczyć liczbę orbit, tj. odpowiedzieć na pytanie, ile jest unikalnych kolorowań. Każdy czworościan powstały przez obrót traktujemy jako pewną permutację \(\left\{1,2,3,4\right\}\times \left\{1,2,3,4,5,6\right\}\) (lewa permutacje jednoznacznie określa położenie wierzchołków, a prawa położenie krawędzi). W takim razie obrót ma też powiązany z nim rozkład na cykle. Można zauważyć, że jeśli mamy jeden cykl, to żeby przy obrocie kolorowanie zostało niezmienione, wszystkie elementy z cyklu muszą mieć ten sam kolor (na tej samej zasadzie, co wcześniej pokazany przykład z dwoma krawędziami). Rozpatrzmy dla przykładu obrót przez oś symetrii przechodzącą przez jeden z wierzchołków (żeby ukonkretyzować, chodzi o operacje przedstawioną tu - czyli obrót w prawo o 60 stopni z osią symetrii przechodzącą przez wierzchołek \(D\), omówie tylko kolorowanie wierzchołków, z krawędziami numerujemy krawędzie i postępujemy analogicznie).

Widać że permutacja składa się z cykli \(\left[A,C,B\right]\left[D\right]\). Oznacza to, iż dla tego obrotu, punktów stałych jest \(3^2\) - na 3 sposoby wybieramy kolor dla cyklu pierwszego, to samo dla drugiego. Jeśli chodzi o krawędzie, obrót będzie składał się z dwóch cykli 3 elementowych - krawędzie wychodzące z wierzchołka D, i tworzące trójkąt ABC, czyli punktów stałych dla kolorowań krawędzi będzie \(2^2\); w takim razie punkty stałe kolorowań wierzchołków i krawędzi są równoliczne z liczbą par (unikalne kolorowanie wierzchołków, unikalne kolorowanie krawędzi) - ich jest \(3^2 2^2\).

Policzyliśmy liczbę punktów stałych dla osi obrotu przechodzącej przez ustalony wierzchołek. Pozostała nam identyczność - tutaj cykli dla wierzchołków jest tyle samo co wierzchołków, tak samo dla krawędzi, czyli punktów stałych jest \(3^4 2^6\) - a także obrót przez oś przechodzącą przez środki przeciwległych krawędzi - tu cykli jest - po 2 dla wierzchołków i po 4 dla krawędzi (przy tym obrocie krawędzie przechodzą same na siebie), czyli punktów stałych jest \(3^2 2^4\).

Pozostało skorzystać z lematu Burnside'a, co da nam liczbę orbit. Jego postać dla naszego problemu to $$ \frac{1}{12} (3^4\cdot 2^6 + 8 \cdot 3^2 \cdot 2^2 + 3 \cdot 3^2\cdot 2^4) = 492 $$